Vấn đề văn học được đưa ra làm đề bài cho học sinh làm văn khá phong phú có thể là nhận định vê một tác phẩm, một tác giả hoặc một trào lưu, xu hướng văn học, cũng có thê là một quan niệm nghệ thuật của một nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình, nghiên cứu..
Chẳng hạn:
- Có ý kiến cho rằng tác phẩm Người lái đò sông Đà của nhà văn Nguyễn Tuân vừa là một công trình khảo cứu công phu, vừa là một áng văn giàu tính thẩm mĩ. Anh (chị) có suy nghĩ gì vê nhận định trên? Hãy viết một bài văn bày tỏ ý kiến của mình.
- Theo anh (chị), cơ sở nào đưa Thê Lữ tới nhận định sau về thơ Xuân Diệu: “Xuân Diệu là người của đời, là người ở giữa loài người, lầu thơ ông xây dựng trên đất của một tấm lòng trần gian”?
- Trong một bức thư luận bàn vê văn chương, Nguyễn Văn Siêu có viết: “Văn chương có loại đáng thờ, có loại không đáng thờ. Loại không đáng thờ là loại chỉ chuyên chú ở văn chương. Loại đáng thờ là loại chuyên chú ở con người.” Hãy phát biểu ý kiến về quan niệm trên.
- Bàn về thơ Tô Hữu, Xuân Diệu từng khẳng định: “TốHữu đã đưa thơ chính trị lên đến trình độ là thơ rất đỗi trữ tỉnh”. (SGK Văn học 12 – NXB Giáo dục 2000 -Tr 151). Dựa vào sự nghiệp thơ ca của Tô Hữu, anh (chị) hãy làm sáng rõ nhận định trên.
Để giải quyết dạng đề này, học sinh trước hết cần nắm bắt những từ, cụm từ có ý nghĩa mấu chốt trong nhận định, đánh giá, quan niệm được nêu ra làm đề tài bàn luận, tìm hiểu ý nghĩa của nó, trên cơ sở đó xác định ý nghĩa chung của vấn đề được đặt ra cùng các khía cạnh cơ bản của nó. “Công thức” đơn giản nhất là trả lời những câu hỏi sau:
Advertisements (Quảng cáo)
– Nó là gì?
– Nó ra sao? Thế nào? Có gì?
– Vì sao nó lại như thế?
– Nó như thế thì có ý nghĩa gì?
Việc trả lời những câu hỏi đó sẽ đẫn tối xác định thao tác cơ bản để giải quyết dạng bài này là giải thích vấn đê – lý giải cơ sở tồn tại của nó – chứng minh tính đúng đắn (hoặc sai lầm) của người nêu vấn đề – bình luận, đánh giá ý nghĩa của nó.
