Đối tượng của bài nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi rất đa dạng : có thế là giá trị nội dung và nghệ thuật cúa tác phẩm nói chung, có thế chí là một phương diện, thậm chí mật khía cạnh nội dung hay nghệ thuật của một tác phẩm hoặc của các tác phẩm, đoạn trích khác nhau.
Bài nghị luận về một tác phấm, một đoạn trích văn xuôi thường có các nội dung :
+ Giới thiệu tác phấm hoặc đoạn trích văn xuôi cần nghị luận.
+ Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật theo định hướng cúa đề hoặc một số khía cạnh đặc sắc nhất cúa tác phấm, đoạn trích.
+ Nêu đánh giá chung về tác phẩm, đoạn trích.
Đề 1: Phân tích truyện ngắn Tinh thần thể dục của Nguyễn Công Hoan.
a. Tìm hiểu đề
– Đặc sắc của kết cấu truyện: Truyện gồm những cảnh khác nhau tưởng như rời rạc (cảnh van xin, đút lót, thuê người đi thay, bị áp giải đi xem đá bóng), nhưng thật ra đều tập trung biểu hiện chủ đề: bọn quan lại cầm quyền cưỡng bức dân chúng để thực hiện một ý đồ bịp bợm đen tối.
– Mâu thuẫn và tính chất trào phúng của truyện.
– Đặc điểm của ngôn ngữ truyện:
+ Ngôn ngữ người kể chuyện
+ Ngôn ngữ các nhân vật
– Giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán của truyện.
b. Dàn ý: (SGK)
Đề 2: Hãy tìm hiểu sự khác nhau về từ ngữ, về giọng văn giữa hai văn bản Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân) và Hạnh phúc của một tang gia (trích Số đỏ – Vũ Trọng Phụng). Giải thích vì sao có sự khác nhau đó.
a) Tìm hiểu đề
Advertisements (Quảng cáo)
– Trong “Chữ người tử tù”, tác giả sử dụng nhiều từ Hán việt cổ, cách nói cổ để dựng nên những cảnh tượng, những con người thời phong kiến suy tàn. Với giọng văn cổ kính trang trọng, tác giả nói đến những con người tài hoa, trọng thiện lương nay chỉ còn “vang bóng” của “một thời”.
– Trong “Hạnh phúc của một tang gia”, tác giả đã dùng nhiều từ, cách chơi chữ để mỉa mai, giễu cợt tính chất giả tạo, lố lăng, đồi bại của xã hội thượng lưu ở thành thị những năm trước Cách mạng tháng Tám.
– Việc dùng từ, chọn giọng văn phải phù hợp với chủ đề của truyện và thể hiện những tư tưởng tình cảm của tác giả.
b) Dàn ý (SGK)
Luyện tập
Nghệ thuật châm biếm, đả kích trong truyện ngắn Vi hành của Nguyễn Ái Quốc.
Advertisements (Quảng cáo)
a. Tìm hiểu đề:
– Thao tác nghị luận chính cần sử dụng trong bài là thao tác phân tích.
– Đối tượng châm biếm đả kích trong truyện là nhân vật nào? Vì sao? Biểu hiện của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm là gì (nêu dẫn chứng và phân tích)? Tác dụng của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm là gì?
b. Lập dàn ý:
– Mở bài:
+ Giới thiệu truyện ngắn “Vi hành” của Nguyễn Ái Quốc – một truyện ngắn tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật truyện ngắn của tác giả.
+ Giới thiệu sự thành công của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm.
– Thân bài:
+ Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, mục đích của tác phẩm.
+ Tình huống hiểu nhầm trong tác phẩm (2 lần)
+ Xây dựng chân dung nhân vật Khải Định hài hước, mỉa mai.
+ Ngôn ngữ hài hước,…
+ Đánh giá về tác dụng của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm: lật tẩy bộ mặt đớn hèn, bù nhìn, tay sai của Khải Định và bản chất xấu xa của bè lũ thực dân Pháp.
– Kết bài: Khẳng định thành công của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm và giá trị của tác phẩm.
