1. Chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Quan sát hình 7.1, hãy:
– Mô tả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời.
– Nhận xét trục của Trái Đất trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời.
Hình 7.1. Sơ đồ chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời và các mùa ở bán cầu Bắc
– Mô tả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời:
+ Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời theo hướng từ tây sang đông trên quỹ đạo có hình elip gần tròn.
+ Thời gian Trái Đất quay một vòng quanh Mặt Trời là 365 ngày 6 giờ (một năm thiên văn).
– Khi chuyển động quanh Mặt trời, trục Trái Đất luôn nghiêng một góc 66o33’ so với mặt phẳng quỹ đạo và không đổi hướng trong suốt quá trình chuyển động.
2. Các mùa trên Trái Đất
1. Hãy cho biết từng bức ảnh trong hình 72 thể hiện mùa nào. Dựa vào đâu mà em khẳng định như vậy?
Hình 7.2. Quang cảnh bốn mùa
2. Đọc thông tin và quan sát hình 7.3, hãy cho biết:
– Ngày 23-9, nhiệt độ và ánh sáng trên bề mặt Trái Đất được phân bố như thế nào?
– Ngày 22-12, Mặt Trời chiếu thẳng góc vào giữa trưa ở vĩ tuyến nào trên Trái Đất.
Hình 7.3. Trái Đất trong ngày 22-6 và 22-12
3. Hãy xác định các mùa ở vùng ôn đới bán cầu Nam trong các khoảng thời gian: từ ngày 21-03 đến 22-6, từ ngày 22-06 đến ngày 23-09, từ ngày 23-09 đén ngày 22-12, từ ngày 22-12 đến ngày 21-03.
1. Các mùa trên Trái Đất
Advertisements (Quảng cáo)
– Hình A: mùa xuân.
– Hình B: mùa hè.
– Hình C: mùa thu
– Hình D: mùa đông
=> Chúng ta có thể dựa vào lượng ánh nắng và sự biến đổi của thực vật trong từng bức ảnh để khẳng định điều trên.
2. Nhiệt độ và ánh sáng
– Ngày 23/9 bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời nên nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt hơn bán cầu Bắc. Vì thế, bán cầu Nam là mùa nóng, bán cầu Bắc là mùa lạnh.
– Ngày 22/12, Mặt Trời chiếu thẳng góc vào giữa trưa ở vĩ tuyến 23027’B trên Trái Đất.
3. Các mùa ở vùng ôn đới bán cầu Nam
– Từ ngày 21/3 đến ngày 22/6: Mùa thu.
– Từ ngày 22/6 đến ngày 23/9: Mùa đông.
– Từ ngày 23/9 đến ngày 22/12: Mùa xuân.
– Từ ngày 22/12 đến ngày 21/3: Mùa hạ.
3. Hiện tượng ngày – đêm dài ngắn theo mùa
Advertisements (Quảng cáo)
1. Quan sát hình 7.4, hãy nhận xét độ dài ngày đêm ở hai chí tuyến vào ngày 22-6.
Hình 7.4 Nửa sáng – tối của Trái Đất vào ngày 22-6
2. Quan sát hình 7.5, hãy chứng minh càng xa xích đạo, vào mùa nóng, ngày dài đêm ngắn, còn vào mùa lạnh, ngày ngắn đêm dài.
Hình 7.5. Độ dài ban ngày ở các vĩ độ khác nhau vào ngày 22-06
1. Độ dài ngay đêm ở 2 chí tuyến ngày 22-6
– Chí tuyến Bắc: Có đêm dài nhất trong năm.
– Chí tuyến Nam: Có ngày dài nhất trong năm.
2. Độ dài ngày – đêm tren Trái Đất
– Do trục Trái Đất nghiêng trên mặt phẳng quỹ đạo trong khi chuyển động tịnh tiến xung quanh Mặt trời, nên đường phân chia sáng – tối thường xuyên thay đổi, tạo nên hiện tượng ngày đêm dài, ngắn khác nhau. Càng xa xích đạo thì thời gian ngày và đêm càng chênh lệch.
– Vào mùa nóng, bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, càng xa xích đạo thì càng ngả nhiều về phía Mặt Trời nên thời gian được Mặt Trời chiếu sáng càng lâu => Ngày dài, đêm ngắn.
– Vào mùa lạnh, bán cầu Bắc chếch xa Mặt Trời, càng xa xích đạo thì càng xa Mặt Trời hơn nên thời gian được Mặt Trời chiếu sáng càng ít => Ngày ngắn, đêm dài.
– Bán cầu Nam ngược lại với bán cầu Bắc.
Luyện tập và vận dụng – Giải bài 1, 2, 3 trang 131 SGK Địa lí lớp 6 Cánh Diều
Câu 1. Trong các ngày 21-03, 22-6, 23-9 và 22-12, tia sáng mặt trời lúc giữa trưa chiếu vào các vĩ tuyến nào trên Trái Đất? Tại sao?
– Ngày 21/3, 22/6 tia sáng Mặt Trời lúc giữa trưa chiếu thẳng góc với vĩ tuyến 23027′B vì lúc đó bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời.
– Ngày 23/9, 22/12tia sáng Mặt Trời lúc giữa trưa chiếu thẳng góc với vĩ tuyến 23027′B vì lúc đó bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời.
Câu 2. Dưới đây là một đoạn hội thoại giữa bạn Huy và chị:
– Chị bạn Huy: Cuối tháng 12 chị sẽ đi công tác ở Ô-xtrây-li-a hai tuần nhé Huy.
– Bạn Huy: Chị nhớ mang theo nhiều áo ấm vào nhé. Cuối tháng 12 sẽ rét lắm đấy ạ!
– Chị bạn Huy: Không lo đâu em, cuối tháng 12 thì Ô- xtrây-li-a lại nóng rồi.
Theo em, chị bạn Huy nói đúng không? Vì sao?
Theo em, chị bạn Huy nói đúng vì Ô-xtrây-li-a thuộc bán cầu Nam. Mà vào tháng 12, bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời nên nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt. Vì vậy, tháng 12 bán cầu Nam là mùa nóng -> Ô-xtrây-li-a là mùa nóng.
Câu 3. Tục ngữ nước ta có câu:
Đêm tháng Năm chưa nằm đã sáng,
Ngày tháng Mười chưa cười đã tối.
– Em hiểu như thế nào về câu tục ngữ trên?
– Trong ba thành phố Hà Nội (21o01’B), Huế (16o24′B) và Thành phố Hồ Chí Minh (10o47′B), hiện tượng nêu trong câu tục ngữ trên thể hiện rõ nhất ở thành phố nào? Tại sao?
– Tháng 5 là thời kì mùa hè ở Việt Nam (bán cầu Bắc), lúc này bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, nhận được nhiều nhiệt và ánh sáng nên có ngày dài hơn đêm.
– Tháng 10 là thời kì mùa đông ở Việt Nam (bán cầu Bắc), lúc này bán cầu Bắc chếch xa Mặt Trời, nhận được ít nhiệt và ánh sáng nên có ngày ngắn hơn đêm.
– Hiện tượng nêu trong câu tục ngữ trên thể hiện rõ nhất ở thành phố Hà Nội vì Hà Nội có vĩ tuyến xa xích đạo hơn so với Huế và TP. HCM. Và khi càng xa xích đạo thì độ dài ngày đêm chênh lệch càng nhiều.
