Câu 1. Xác lập mối quan hệ giữa không gian (lầu Hoàng Hạc – sông Trường Giang – Dương Châu), thời gian (tháng ba – mùa hoa khói) và con người (cố nhân…) trong bài thơ. Mối quan hệ ấy có tá dụng như thế nào trong việc thể hiện khung cảnh và tâm tình người đưa tiễn?
Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu/ Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu (Hướng về phía tây, người bạn cũ giã từ lầu Hoàng Hạc; Xuôi về Dương Châu giữa tháng ba mùa hoa khói). Hai câu đầu tiên nêu rõ nơi Lí Bạch đứng tiễn bạn và điểm đến, cũng như thời gian ra đi của “cố nhân”. Bản dịch thơ chưa dịch sát câu thơ đầu. Lí Bạch đứng tại lầu Hoàng Hạc, một di tích nổi tiếng ở Hồ Bắc, để đưa tiễn Mạnh Hảo Nhiên (không phải là Bạn từ lầu Hạc lên đường). Lí Bạch không đứng ở bờ sông Trường Gian để tiễn đưa mà đứng ở lầu cao, bởi vì đứng ở lầu cao thì có thể hìn thấy bạn xa hơn, lâu hơn. Điều đó cho thấy tình cảm lưu luyến của người ở lại dành cho người ra đi. Thời gian ra đi: tháng ba – giữa mùa hoa khói. Cảnh vật đang ở mùa xuân, đối lập với nỗi buồn của cuộc tiễn đưa. Điểm đến: tỉnh Dương Châu, một nơi đô hội bậc nhất đời Đường. Con người: người ở và người ra đi có mối quan hệ thâm giao, là cố nhân của nhau. Không gian và con người vừa có sự đối lập vừa có sự hòa hợp, tạo nên khung cảnh chia tay buồn, bịn rịn.
Câu 2. Sông Trường Giang là huyết mạch giao thông chính của miền Nam Trung Quốc. Mùa xuân trên sông Trường Gian hẳn có nhiều thuyền bè xuôi ngược, vì sao Lí Bạch chỉ thấy “cánh buồn lẻ loi” (cô phàm) của “cố nhân”?
Câu thơ dịch không lột tả được cái hay của câu thơ nguyên văn chữ Hán. “Cô Phàm” là cánh buồm cô đơn, lẻ loi, chỉ một cánh buồm duy nhất trên sông. Trường Giang là một con sông lớn của Trung Quốc, là một trong những con sông huyết mạch của giao thông và thương nghiệp, do đó việc vào mùa xuân, thời tiết đẹp mà chỉ có một con thuyền đi trên sông là vô lí. Có thể trên sông có nhiều thuyền bè qua lại nhưng Lí Bạch chỉ thấy được một chiếc thuyền duy nhất. Tất cả thị giác của ông tập trung vào hình ảnh chiếc thuyền có người bạn cố nhân ngồi trên đó.
Câu 3. Anh / chị hãy đặt mình vào vị trí của người đưa tiễn nhìn theo cánh buồm dần xa và dòng sông chảy vào cõi trời để cảm nhận tâm tình của thi nhân.
Ban đầu, tác giả còn nhìn thấy rõ chiếc thuyền chở bạn mình, rồi chiếc thuyền xa dần và mất hút vào khoảng không xanh biếc, nhưng mắt vẫn cứ dõi trông. Nỗi buồn và sự cô đơn ban đầu còn bàng bạc, rồi rõ dần rõ dần, đến khi chiếc thuyền đã mất hút khỏi tầm nhìn nỗi cô đơn cũng tràn ngập.
Advertisements (Quảng cáo)
LUYỆN TẬP
Câu 1. Cái hay của thơ Đường là ở chỗ thể hiện được những “ý ở ngoài lời”. Bài thơ của Lí Bạch cũng sắc sảo và tài hoa như thế:
– Trước hết, các địa danh được nói đến trong bài (Hoàng Hạc, Dương Châu) đều là những địa danh giàu sức gợi. Nói đến lầu Hoàng Hạc, người ta có thể liên tưởng ngay đến nỗi sầu li biệt. Cũng vậy ở trong bài thơ này, sự xuất hiện của địa danh Hoàng Hạc làm cho cuộc chi li của tác giả với bạn thêm xúc động và da diết hơn. Địa danh ương Châu cũng gợi ra nỗi buồn vì nó giúp ta liên tưởng đến cảnh tượng đối lập : người đi đến chốn phồn hoa đi hội >< người ở lại buồn bã, cô đơn.
Advertisements (Quảng cáo)
– Hình ảnh cánh buồm càng ngày càng xa thực chất để gợi lên cái tình của nhà thơ: có yêu quý bạn mới đứng lâu như vậy để dõi theo “bóng buồm” của bạn cho đến lúc không còn nhìn thấy nữa.
– Toàn thể bài thơ thực chất cơũng đã làm nên một tín hiệu nghệ thuật theo kiểu “ý ở ngoài lời”. Bởi ẩn đằng sau bức tranh phong cảnh là cái tình lênh láng của nhà thơ (cái không được nói đến chút nào ở trong phần lời của bài thơ).
Câu 2. Các nhà thơ Đường rất trọng tình bạn :
Vạn lạng hoàng kim còn dễ kiếm
Thế gian tri kỉ thật khó tìm.
Quả đúng là như vậy, bạn bè dù ở bất cứ đâu, bất cứ thời đại nào cũng vô cùng quan trọng và đáng quý đối với mỗi chúng ta. Nó giúp cho cuộc sống của chúng ta thêm đáng yêu và đáng trọng. ở thời nào cũng vậy, bạn của ta có người tốt và người xấu. Điều quan trọng là ta biết “chọn bạn mà chơi”. Người bạn tốt cũng giống như ngọn đèn sáng trong đêm, không chỉ chiếu sáng cho người mà còn chiếu sáng cho ta.
