Mở đầu
Bích họa là một trong những minh chứng sinh động trong đời sống tinh thần của người nguyên thủy. Vậy đời sống của người nguyên thủy được thể hiện như thế nào?
Qua bức bích họa, có thể thấy rằng người nguyên thủy đã có nhận thức về những thứ xung quan mình đặc biệt là những con mồi mà họ săn bắt, họ miêu tả khá chi tiết về con hươu, dê,.. và màu sắc của chúng. Chứng tỏ đời sống của người nguyên thủy trong giai đoạn này có sự phát triển cả về đời sống vật chất và đời sống tinh thần cũng vô cùng phong phú và đa dạng.
1. Tổ chức xã hội nguyên thủy
Dựa vào sơ đồ hình 4.2, hãy mô tả sơ lược các giai đoạn tiến triển của xã hội nguyên thủy
Các giai đoạn phát triển của xã hội nguyên thủy gồm 2 giai đoạn:
+ Giai đoạn đầu là thời kì sinh sống của Người tối cổ, con người sinh sống bầy đàn gồm 5 – 7 gia đình lớn, có sự phân công lao động giữa nam và nữ.
+ Giai đoạn thứ hai là giai đoạn của Người tinh khôn, xã hội được chia thành thị tộc, bộ lạc. Thị tộc gồm vài chục gia đình có quan hệ huyết thống mà đứng đầu là tộc trưởng. Bộ lạc gồm nhiều thị tộc cư trú trên cùng bản địa, người đứng đầu là tù trưởng.
=> Như vậy, người nguyên thủy đã tổ chức xã hội của mình từ giai đoạn bầy đàn chuyển lên giai đoạn thị tộc, bộ lạc.
2. Đời sống vật chất của người nguyên thủy
Quan sát hình 4.3 đến hình 4.8 cho biết:
– Đời sống vật chất của người nguyên thủy thể hiện trên những phương diện nào?
– Công cụ lao động, cách thức lao động, địa bàn cư trú của Người tinh khôn có gì khác so với Người tối cổ?
– Đời sống vật chất của người nguyên thủy được thể hiện qua ba phương diện:
+ Công cụ lao động: rìu đá, cuốc đá và đồ đựng bằng gốm
+ Cách thức lao động: săn bắt và trồng trọt, chăn nuôi
+Địa bàn cư trú: sống trong các hang động bên ven sống suối.
Advertisements (Quảng cáo)
– So sánh Người tính khôn với người tối cổ.
|
Nội dung |
Người tinh khôn |
Người tối cổ |
|
Công cụ lao động |
rìu đá, cuốc đá và đồ đựng bằng gốm |
Mảnh tước, những đồ đá ghè đẽo thô sơ |
|
Cách thức lao động |
săn bắn và trồng trọt, chăn nuôi |
Săn bắt, hái lượm |
|
Địa bàn cư trú |
sống trong các hang động |
Dựng nhà ven sông suối |
3. Đời sống tinh thần của người nguyên thủy
1. Nêu đời sống tinh thần của người nguyên thủy?
2. Quan sát các hình 4.1, 4,10 và 4.11, hãy kể tên một số loại hình nghệ thuật thời nguyên thủy. Em ấn tượng với loại hình nghệ thuật nào nhất? Vì sao?
1. Đời sống tinh thần của người nguyên thủy rất phong phú, trong đó nổi bật là đời sống tâm linh và nghệ thuật.
2. Một số loại hình nghệ thuật thời nguyên thủy:
- Hình 4.1: tranh bích họa động vật
- Hình 4.10: làm đồ trang sức bằng vỏ trứng, đá điều
- Hình 4.11: làm sáo bằng xương chim
Trong các loại hình nghệ thuật trên, em ấn tượng nhất là làm sáo bằng xương chim. Bởi nó vừa thể hiện óc sáng tạo của loài người mà còn là phát minh đầu tiên của loài người dùng xương động vật để chế tác thành nhạc cụ.
4. Đời sống người nguyên thủy ở Việt Nam
Dựa vào các hình từ 4.12 đến 4.17 và đọc thông tin, hãy nêu những nét chính về đời sống vật chất và tinh thần của cư dân thuộc các nền văn hóa Hòa Bình, Bắc Sơn, Quỳnh Văn.
Advertisements (Quảng cáo)
Những nét chính về đời sống vật chất và tinh thần của cư dân Hòa Bình, Bắc Sơn, Quỳnh Văn được phản ánh qua các hình 4.12 đến 4.16:
– Cư dân văn hóa Hòa Bình:
+ Đời sống vật chất: cư dân Hòa Bình đã biết ghè đẽo nhiều hơn lên một bên mặt rìu đá, bước đầu biết mài lưỡi rìu.
+ Đời sống tinh thần: đã hình thành mầm mống của tôn giáo, tín ngưỡng hoặc nghệ thuật hội họa.
– Cư dân văn hóa Bắc Sơn:
+ Đã biết và sử dụng phổ biến kĩ thuật mài để chế tác công cụ lao động.
+ Các công cụ lao động hoặc đồ dùng sinh hoạt được chế tác tương đối tỉ mỉ, được mài nhẵn.
– Cư dân văn hóa Quỳnh Văn:
+ Sò, điệp và các loài nhuyễn thể khác là một trong những nguồn thắc ăn của cư dân Quỳnh Văn.
+ Cư dân Quỳnh Văn (có thể) đã biết sử dụng vỏ sò, điệp… để trang trí.
+ Biết chế tạo đồ gốm.
Giải bài 1, 2, 3 trang 21 Lịch sử lớp 6 SGK Cánh diều
Câu 1: Vẽ sơ đồ tư duy về đời sống người nguyên thủy?
Câu 2: Trình bày đời sống vật chất và tinh thần của người nguyên thủy ở Việt Nam
Đời sống vật chất và tinh thần của người nguyên thủy ở Việt Nam
– Đời sống vật chất:
+ Người nguyên thủy đã có những bước tiến trong chế tạo công cụ đá và sáng tạo thêm nhiều công cụ, vật dụng mới.
+ Họ biết trồng trọt và chăn nuôi gia sức, quần tụ thành thị tộc, bộ lạc.
– Đời sống tinh thần:
+ Biết làm đồ trang sức bằng vỏ ốc, vỏ điệp.
+ Biết viết lên vách những hình mô tả cuộc sống.
Câu 3: Qua các hình từ 4.3 đến 4.6, hãy nêu vai trò của lao động đối với quá trình phát triển của người nguyên thủy. Từ đó, phát biểu cảm nhận của em về vai trò của lao động đối với bản thân, gia đình và xã hội ngày nay.
Lao động có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển của người nguyên thủy. Từ rìu đá, con người đã biết chế tác thành lưỡi cuốc và đồ dùng bằng gốm để phục vụ sản xuất và sinh hoạt dễ dàng hơn. Từ việc chỉ biết săn bắt, con người dần dần biết cách chăn nuôi và trồng trọt.
=> Từ đó giúp con người tự tạo ra được lương thực, thức ăn cần thiết để đảm bảo cuộc sống của mình.
Con người đã xuất hiện này khoảng 4 triệu năm về trước, trải qua một quá trình kéo dài của lịch sử con người ngày càng phát triển hiện đại và văn minh. Chính quá trình lao động miệt mài giúp con người phát triển. Nhiều người nghĩa rằng lao động chỉ là dùng tay chân để lao động, sản xuất, nhưng lao động không chỉ dừng ở đó, lao động là sự vận dụng trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo của bản thân phục vụ cho sự phát triển của loài người. Lao động không chỉ giúp ích cho bản thân mà còn giúp ích cho gia đình và đất nước. Lao động nuôi sống con người, hình thành nhân cách, phát triển trí tuệ, tài năng. Lao động là trách nhiệm của mỗi người, là công dân một nước độc lập chúng ta cần ra sức lao động để phục vụ và phát triển đất nước. Hiểu được giá trị của lao động, chúng ta càng trận trọng những thành quả mà ông cha ta để lại, đồng thời xác định mục tiêu cụ thể rõ ràng trước mắt là cố gắng học tập, nghe lời thầy cô, cha mẹ.
