Câu hỏi mở đầu
Các nhà sử học làm việc tương tự như những thám tử. Muốn dựng lại lịch sử, họ phải đi tìm các bằng chứng, tức là các tư liệu lịch sử. Hình ảnh dưới đây là một dạng tư liệu lịch sử. Quan sát hình ảnh, em nhận thấy những hoa văn trên mặt trống đồng miêu tả những gì? Qua đó, em có thể biết được gì về đời sống của người Việt cổ?
– Quan sát hình ảnh trống đồng, ta thấy những hoa văn miêu tả trên mặt trống, nổi bật ở giữa là Mặt trời với 14 cánh, xung quanh là hình ảnh con người đang giã gạo, đua thuyền và hình ảnh nhà ở, những dụng cụ lao động và sinh hoạt của người Việt cổ.
– Từ hình ảnh quan sát được trên mặt trống đồng cho thấy rằng, người Việt cổ là những người có cuộc sống tinh thần và vật chất vô cùng phong phú và đa dạng.
1. Tư liệu hiện vật
Thế nào là tư liệu hiện vật? Từ hình 2 và 3, em hãy kể thêm một số tư liệu hiện vật mà em biết?
-Tư liệu hiện vật là những di tích, đồ vật,… của những người xưa còn lưu giữ lại trong lòng đất hay trên mặt đất.
-Ví dụ: Trống đồng Ngọc Lũ, Con rồng thời Lý, cột cờ Hà Nội, máy bay Mĩ bị ta bắn rơi,…
2. Tư liệu chữ viết
Câu 1. Đoạn tư liệu trên từ Di chúc Hồ Chí Minh cho em biết thông tin gì?
|
10/5/1969 “Cuộc chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn. Đó là một điều chắc chắn. Tôi có ý định đến ngày đó, tôi sẽ đi khắp hai miền Nam Bắc, để chúc mừng đồng | bào, cán bộ, và chiến sĩ anh hùng, thăm hỏi các cụ phụ lão, các cháu thanh niên và nhi đồng yêu quý của chúng ta.” (Trích Di chúc, Hồ Chí Minh toàn tập, Tập 15, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr. 610.) |
-Đoạn tư liệu trên thể hiện dự đoán của chủ tịch Hồ Chí Minh về cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước nhất định thắng lợi và mong muốn của chủ tịch Hồ Chí Mình muốn đi từ Bắc đến Nam để thăm và chúc mừng đồng bào.
Câu 2. Em hiểu thế nào là tư liệu chữ viết? Vì sao bia Tiến sĩ ở Văn Miếu (hình 4) được coi là tư liệu chữ viết?
Advertisements (Quảng cáo)
Bia Tiến sĩ ở Văn miếu được coi là tư liệu chữ viết bởi vì trên mặt các tấm bia sẽ ghi tên tuổi của các tiến sĩ, quê quán, năm sinh, năm đỗ tiến sĩ là một trong những tư liệu hiện vật thể hiện sự quan tâm và chú trọng vào việc đầu tư phát triển giáo dục và coi trọng nhân tài của Việt Nam từ thời xa xưa.
3. Tư liệu truyền miệng
Câu 1. Thế nào là tư liệu truyền miệng?
– Tư liệu truyền miệng là những câu chuyện dân gian (thần thoại, truyền thuyết, cổ tích,…) được kể truyền miệng từ đời này sang đời khác.
Câu 2. Hình 5 giúp em liên tưởng đến truyền thuyết nào trong dân gian
Advertisements (Quảng cáo)
Hình 5 là bức tranh miêu tả về truyền thuyết Thánh Gióng.
4. Tư liệu gốc
Em hiểu thế nào về tư liệu gốc? Nêu ví dụ cụ thể?
-Tư liệu gốc là tư liệu cung cấp những thông tin đầu tiên và trực tiếp về sự kiện hoặc thời kì lịch sử nào đó. Đây là nguồn tư liệu đáng tin cậy nhất khi tìm hiểu lịch sử.
– Ví dụ: Đại Việt sử kí, Đại Việt sử kí toàn thư, Lịch triều hiến chương loại chí, Quốc sử quán triều Nguyễn,…
Luyện tập vận dụng trang 13 SGK Lịch sử 6 KNTT
Câu 1. Theo em, tư liệu hiện vật, tư liệu chữ viết, tư liệu truyền miệng và tư liệu gốc có ý nghĩa gì và giá trị gì?
Ý nghĩa và giá trị của sử liệu:
– Sử liệu chính là phương tiện mà thông qua đó nhà sử học có thể nhận thức được những gì đã xảy ra trong quá khứ.
– Các nguồn sử liệu là bằng chứng giúp các nhà sử học “dựng lại lịch sử” một cách chính xác và khách quan nhất.
– Các nguồn tư liệu còn giúp ta hình dung về cuộc sống tinh thần và vật chất của cuộc sống con người, giúp lí giải một số hiện tượng, sự việc dựa trên những chứng cứ khoa học.
Câu 2. Theo em, đoạn tư liệu các hình 2, 3, 4 và 5 trong bài học, hình ảnh, tư liệu nào thuộc tư liệu gốc?
Trong những tư liệu trên, tư liệu gốc là tư liệu hình 4, những tấm bia tiến sĩ được khắc tên tuổi, khoa thi, thành tích là tư liệu phản ánh về giáo dục thời phong kiến, không mang tính chủ quan của các nhà sử học.
Câu 3. Hãy kể tên một số truyền thuyết có liên quan đến lịch sử mà em biết?
Một số truyền thuyết liên quan đến lịch sử: Thánh Gióng, Sự tích Hồ Gươm, Bánh chưng bánh giày, Mị Châu-Trọng Thủy.
Câu 4. Ở nhà em hoặc nơi em sinh sống có những hiện vật nào có thể giúp tìm hiểu lịch sử? Hãy giới thiệu ngắn gọn về một hiện vật mà em thích nhất.
Gợi ý:
Bia tiến sĩ Văn Miếu Thăng Long, hay bia tiến sĩ Văn Miếu-Quốc Tử Giám là các bia đá ghi tên những người đỗ Tiến sĩ các khoa thi thời Lê, thời Mạc và thời Lê trung hưng (1442-1779) tại Văn Miếu Quốc Tử Giám (nay thuộc Hà Nội). Các bia đá này đã được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu thế giới thuộc Chương trình Ký ức Thế giới vào ngày 9/3/2010, tại Ma Cao (Trung Quốc). Sau Mộc bản triều Nguyễn, Bia Tiến sĩ Văn Miếu là di sản tư liệu thứ hai của Việt Nam được đưa vào danh mục Di sản văn hóa thế giới.
