Phần I. CHUẨN BỊ
1.Khi đọc bài thơ lục bát, các em cần chú ý: Bài thơ có được chia khổ không? Gồm bao nhiêu khổ? Mỗi khổ có bao nhiêu dòng? Vần trong bài thơ được gieo như thế nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?
– Bài thơ được chia làm 6 khổ:
+ Khổ 1: 2 dòng
+ Khổ 2,3,4: 4 dòng
+ Khổ 5: 2 dòng
+ Khổ 6: 4 dòng
– Cách gieo vần:
+ Ở khổ 2 dòng: chữ thứ 6 của dòng đầu sẽ vần với chữ thứ 6 dòng sau (sa- qua, mầu- dầu)
+ Ở khổ 4 dòng:
+ Chữ thứ 6 của dòng 6 câu sẽ vẫn với chữ thứ 6 dòng 8 câu (dàng- vàng, tròn còn, đời- trời-mòn-còn, thu-mù,…)
+ Chữ thứ 8 của dòng 8 câu sẽ vần với chữ thứ 6 dòng 6 câu (ngon-tròn, con- non, cây- đầy,…)
– Cách ngắt nhịp: Các em có thể ngắt theo nhịp 4/2, 4/4
2. Bài thơ viết về ai và về điều gì?
Bài thơ về mẹ và về sự hi sinh của mẹ dành cho con.
3. Bài thơ sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào? Từ ngữ trong bài thơ có gì độc đáo? Việc sử dụng các từ ngữ và biện pháp nghệ thuật đó đem lại tác dụng ra sao?
– Bài thơ sử dụng biện pháp nghệ thuật:
+ Điệp ngữ: ” bàn tay”, ” à ơi này cái”,” ru cho”
+ Biện pháp nhân hóa: “cái trăng vàng ngủ ngon”, “cái trăng tròn nằm nôi”, “
+ Biện pháp ẩn dụ: bàn tay mẹ ẩn dụ cho tình yêu thương bao la,
– Từ ngữ trong bài thơ nhẹ nhàng, sâu lắng, chan chứa cảm xúc yêu thương.
=> Tác dụng: Khiến bài thơ mang âm điệu nhẹ nhàng tựa lời hát ru, giàu hình ảnh, mang tính biểu tượng cao, thể hiện tình cảm chứa chan thắm thiết của mẹ dành cho con.
4. Ai là người đang bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ trong bài thơ? Người đó bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ gì?
Advertisements (Quảng cáo)
Người mẹ là người đang bày tỏ cảm xúc tình cảm trong bài, mong con ngủ ngoan đồng thời cũng mong con biết được tình yêu thương, sự hi sinh của mẹ dành cho con.
5. Đọc trước văn bản; tìm hiểu thêm về tác giả Bình Nguyên.
Bình Nguyên: Tên thật là Nguyễn Đăng Hào, sinh ngày 25 tháng 1 năm 1959. Quê quán xã Ninh Phúc, Tp Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình. Ông vừa là nhà thơ vừa là Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam. Hiện nay tác giả Bình Nguyên đang làm Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Ninh Bình. Nhà thơ của cố đô Hoa Lư này đã nhận tới hai giải “Thơ lục bát” (Giải A-2003; Giải Ba-2010) trên báo Văn Nghệ.
6. Em đã lần nào nghe bà hoặc mẹ ru chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của em về lời ru ấy.
– Thời còn nhỏ, em đã được bà ru ngủ bằng lời ru:
Con cò mà đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao
Ông ơi ông vớt tôi nao
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng
Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con
– Khi lớn lên nhớ lại lời bài hát ru em hiểu được ý nghĩa trong đó thêm thương yêu kính phục những người nông dân Việt Nam cần cù, chất phác, chịu thương, chịu khó. Bài học “thà chết trong còn hơn sống đục” mà các tác giả dân gian gửi cho đến nay vẫn còn có nhiều ý nghĩa đối với thế hệ trẻ chúng ta. Và em tự hào, tự cảm thấy mình may mắn vì được lớn lên trong lời hát ru đậm chất dân tộc của bà, của mẹ.
Phần II. ĐỌC HIỂU
Câu hỏi giữa bài
1. Nhan đề và tranh minh họa gợi cho em cảm nhận gì?
Nhan đề và tranh minh họa gợi cho em về tình mẹ. Bức tranh và nhan đề nổi bật với đôi tay dịu dàng, ấm áp đầy yêu thương của mẹ dành cho con. Đôi tay ấy chính là đôi tay hi sinh, che chở, bao bọc con đến suốt cuộc đời.
2. Chú ý các biện pháp tu từ, cách gieo vần và ngắt nhịp trong bài thơ.
Advertisements (Quảng cáo)
Em xem lại lời giải câu 1 và câu 3 ở phần Chuẩn bị.
3. Hãy chú ý các phép nhiệm mầu từ tay mẹ thể hiện trong các khổ thơ như thế nào.
Phép nhiệm màu từ tay mẹ chắt chiu từ những dãi dầu, sương gió, vất vả trong cuộc đời mẹ. Cả đời mẹ dành trọn cho con, lam lũ sớm khuya và bảo vệ con trước những khó khăn của cuộc đời, chỉ mong con có cuộc sống hạnh phúc.
4. Những từ ngữ nào được lặp lại nhiều lần trong bài thơ?
Những từ ngữ được lặp lại nhiều: ” bàn tay”, ” à ơi này cái”,” ru cho”.
Câu hỏi cuối bài
Câu 1. Tìm hình ảnh, chỉ tiết thể hiện “phép nhiệm mầu” của bàn tay mẹ. Những dòng thơ nào nói lên đức hi sinh của người mẹ?
– Những hình ảnh chi tiết thể hiện phép màu từ tay mẹ:
+ Bàn tay mẹ- chắn mưa
+ Bàn tay mẹ- chặn bão
+ Bàn tay mẹ- thức một đời, dù bể cạn đá mòn vẫn còn hát ru
– Những dòng thơ nói lên đức hi sinh của mẹ:
Bàn tay mẹ chắn mưa sa
Bàn tay mẹ chặn bão qua mùa màng
Bàn tay mẹ thức một đời
Mai sau bề cạn non mòn
À ơi tay mẹ vẫn còn hát ru
Bàn tay mang phép nhiệm màu
Chắt chiu từ những dãi dầu đấy thôi
Câu 2. Em nhỏ trong bài thơ được gọi bằng những từ ngữ nào? Cách gọi đó nói lên điều gì về tình cảm mẹ dành cho con?
Em nhỏ trong bài thơ được gọi bằng: cái trăng vàng, cái trăng tròn, cái trăng, cái mặt trời, cái khuyết.
Câu 3. Trong bài thơ, cụm từ “à ơi” được lặp lại nhiều lần. Hãy phân tích tác dụng của sự lặp lại ấy.
À ơi được lặp lại nhiều lần có tác dụng:
– Tăng tính nhịp điệu cho lời thơ.
– Khiến câu thơ mang âm điệu lời ru, gần gũi với văn học dân gian.
– Thể hiện tình cảm dịu dàng, trìu mến của mẹ dành cho con.
Câu 4. “Bàn tay mang phép nhiệm mầu / Chắt chịu từ những dãi dầu đấy thôi.” Em có đồng ý với tác giả không? Vì sao?
– Em đồng ý với tác giả.
– Bởi cả đời mẹ vất vả vì con, lam lũ nhọc nhằn chịu mọi đắng cay, nguyện hi sinh cả cuộc đời để cho con có cuộc sống tốt đẹp. Chính vì thế nói rằng đôi bàn tay mẹ đã chịu những dãi dầu nắng mưa là đúng.
Câu 5. Hình ảnh “bàn tay mẹ” trong bài thơ tượng trưng cho điều gì?
Hình ảnh “bàn tay mẹ” trong bài thơ tượng trưng cho tình yêu thương bao la vô bờ bến của người mẹ dành cho con.
Câu 6. Em thích khổ thơ nào nhất trong bài thơ? Vì sao?
– Em thích khổ thơ cuối.
– Khổ thơ này nói về tình cảm bao la của mẹ và cường điệu hóa lời ru. Lời ru tha thiết, xuất phát từ tình yêu thương lại có thể xua tan đi tất cả những bão giông của cuộc đời để cho con một cuộc sống bình yên nhất. Đó chính là sự hi sinh cao cả của người mẹ.
